یکی از مهم ترین دغدغه های کارمندان نحوه صحیح تربیت فرزندانشان است. آن ها دوست دارند فرزندانی را بار بیاورند که در جامعه موفق بوده و به لحاظ اخلاقی و رفتاری شرایط قابل قبولی داشته باشند. بسیاری از ویژگی های تربیتی فرزندان منوط به رفتار و شخصیت خود والدین است و هر پدر و مادری برای تربیت صحیح فرزندش از روش، آگاهی و تجربیات خاص خود استفاده می کند. تربیت فرزند یکی از سخت ترین و در عین حال شیرین ترین کارهایی است که والدین در قبال فرزندانشان انجام می دهند.
در گذشته از بین والدین حداقل مادران به واسطه خانه دار بودن، تمام وقت خود را با فرزندان سپری می کردند و بطور ملموس شاهد پرورش یافتن فرزندانشان بودند. اما امروزه و در دنیای کنونی اکثر والدین شاغل محسوب شده و زمان کمتری را می توانند در اختیار فرزندان بگذارند. اما این بدین معنا نیست که شاغلین و کارمندان به دلیل کمبود وقت قادر به تربیت فرزندان خود نیستند. در ادامه این مطلب به بررسی روش های صحیح تربیت فرزندان و مزایا و مضرات شاغل بودن و تاثیرات آن می پردازیم.
مزایا و مضرات شاغل بودن والدین
همانطور که گفته شد شاغل بودن والدین نمی تواند به تنهایی تاثیرات منفی در نوع و نحوه تربیت فرزندان داشته باشد بلکه این موضوع همزمان دارای یک سری چالش و یک سری مزایا می باشد که باید بر اساس شرایط والدین مورد سنجش قرار بگیرد. در ادامه مزایا، مضرات و بطور کلی تاثیراتی که شغل والدین بر نوع تربیت فرزندشان دارد را بررسی می کنیم.
- مزایا
- عدم وابستگی، استقلال و مسئولیت پذیری فرزندان
شاغلین به خصوص کارمندان، با اشتغال در خارج از منزل به کودکانشان می آموزند که زندگی خانوادگی فقط به گذران زمان در محفل خانواده محدود نمی شود و انسان ها برای رشد و بالندگی از لحاظ اجتماعی و مالی نیازمند حضور در جامعه و کار کردن می باشند. این فرزندان با الگوگیری از پدران و مادران خود به مرور یاد میگیرند که برای بدست آوردن استقلال شخصیتی باید حضور پررنگ تری در جامعه داشته باشند و توانایی عهده داری برخی از مسئولیت ها را کسب کنند. بدین طریق با درک این موضوع توسط فرزندان، وابستگی آن ها به والدینشان کاهش یافته و می توانند با قدرت بیشتری بر روی امور شخصی خود تمرکز کنند و به زبان خودمانی لوس بار نمی آیند. استقلال شخصیتی یکی از مهمترین ویژگی هایی است که در دوران کودکی باید به فرزند آموخته شود.
- الگوبرداری رفتاری توسط فرزندان
یکی دیگر از مزایایی که فرزندان از شاغل بودن والدین خود بدست می آورند الگوگیری مناسب می باشد. این فرزندان با الگوبرداری از تجاربی که پدران و مادرانشان در طول زندگی شغلی خود بدست می آورند می توانند میزان آگاهی و دانش خود را افزایش داده و در آینده با تکیه بر همین الگوها و تجارب، زندگی شغلی و شخصی مناسبی را رقم بزنند. در واقع شاغل بودن والدین می تواند در آینده یک مسیر میانبر برای فرزندان ایجاد کند تا بتوانند سریعتر به اهدافشان برسند. البته که کسب تجربه شخصی بسیار مهم است و پیمودن مسیرهای جدید برای هر شخصی نیاز بوده اما تجربه نشان داده است که فرزندانی که پدر و مادر شاغل داشته اند در کسب موفقیت و رسیدن به اهدافشان مسیر راحت تری را طی کرده اند.
- افزایش اعتماد به نفس
شاغل بودن علاوه بر قدرتمندتر شدن فرزندان باعث افزایش اعتماد به نفس والدین نیز می شود. والدینی که شاغل نیوده به دلیل یکنواخت شدن زندگی شان بیشتر در معرض افسردگی می باشند که این موضوع می تواند بر روی نحوه تربیت فرزندان نیز تاثیر منفی بگذارد. افرادی که شاغل هستند به دلیل احساس مفید فایده بودن، عزت نفس بیشتری به دست می آورند بنابراین با رغبت و قدرت بیشتری به فرزندداری می پردازند.
- مدیریت زمان و برنامه ریزی
شغل والدین به آنها می آموزد که برای رسیدگی به تمام امورات زندگی باید برنامه ریزی کرد و مقید به مدیریت زمان بود. برنامه ریزی به آن ها کمک می کند در پیشبرد اهدافشان قاعده و قانون داشته باشند و هر کاری را در زمان و مکان مناسب انجام دهند. این رفتارها به مرور از والدین به فرزندان نیز منتقل می شود.
- تعامل با دیگر کودکان
یکی از مهارت هایی که کودکان والدین شاغل و کارمند فرا میگیرند تعامل و برخورد اجتماعی از همان سنین کودکی است. فرزندان شاغلین میزان معینی از ساعات روز را در مهدکودک ها سپری می کنند و این موضوع سبب می شود که کودکان نحوه ارتباط با دیگران را آموخته و حس مشارکت جمعی و مهارت اجتماعی را یاد بگیرند. به علاوه کودکان اغلب به یک فضای دوستانه و جمعی علاقه بیشتری نسبت به یک فضای خلوت دارند.
- مضرات
- ترس و استرس و خستگی والدین
بسیاری از والدین شاغل از اینکه از نزدیک شاهد تربیت فرزند خود نیستند واهمه داشته و دائما استرس وقایعی دارند که در طول روز برای فرزندشان رخ می دهد. آن ها همواره سر کار اضطراب داشته و این عامل سبب کاهش بهره وری و کیفیت کار آن ها می شود. ترس والدین ممکن است در قالب برخی رفتارها به فرزند منتقل شود. همچنین خستگی یک روز کاری باعث می شود که والدین آنطور که شایسته و بایسته است نتوانند به مهرورزی و تربیت فرزندشان بپردازند.
- افزایش میزان وظایف و مسئولیت ها
با به دنیا آمدن فرزند، وظایف پدر و مادر هم بیشتر و هم سنگین تر می شود. فرزند در کنار شیرینی هایی که به پدر و مادر هدیه می کند نیازهایی دارد که رسیدگی به آن ها موجب کاهش انرژی والدین می شود و خستگی آن ها را چند برابر می کند. انجام این مسئولیت ها و وظایف و کوتاهی نکردن در مورد آن ها در روحیه بسیاری از کودکان اثرگذار بوده زیرا کودکان ار قوه درک کمتری برخوردارند و توقعات فراوانی از پدر و مادرشان دارند.
- کاهش مدت زمان فرزندداری
والدین شاغل زمان کمتری را می توانند به فرزندان خود اختصاص دهند و این امر می تواند زمینه بروز افسردگی و تنهایی در فرزندان را افزایش دهد و منجر به عدم شکوفایی برخی از استعدادها در آینده شود. تجربه نشان داده است که فرزندانی که زمان زیادی از روز را به دور از پدر و مادرشان می گذرانند دچار اضطراب و ناراحتی های درونی می شوند که بسیاری از اوقات به زبان آورده نمی شود. بنابراین یکی از مضرات شاغل بودن والدین، دور بودن از فرزند و عدم درک احساسات کودک از اوقات تنهایی اش است.
- اوقات فراغت کمتر
والدین شاغل همواره با کمبود زمان مواجه اند. آن ها برای مدیریت وظایف شخصی و خانوادگی همیشه دچار چالش می باشند. این والدین علاوه بر زمان کمی که به خود اختصاص می دهند ناچار برای ارتباط با فرزندشان نیز زمان اندکی دارند. بنابراین در زمان های غیرکاری و فراغت نیز با مشکل مواجه اند. داشتن سرگرمی، تفریح کردن، بازی با فرزندان و … برای آن ها همواره نوعی دغدغه است.
- افزایش هزینه مالی
به واسطه نبودن والدین در خانه آن ها یا باید پرستار کودک استخدام کنند یا فرزند را در مهدکودک ثبت نام کنند. این موارد هزینه های جانبی را برای خانواده ایجاد کرده و باعث افزایش بار مالی بر روی والدین می شود.
راهکارهایی برای شاغلین و کارمندان جهت تربیت صحیح فرزند
بخشی از تربیت فرزندان به جامعه برمیگردد اما باید توجه کرد که خانواده بخش مهم و عمده نحوه تربیت فرزندان را تعیین می کند. اصلی ترین بخش زندگی فرزندان را خانواده تشکیل می دهد که در موفقیت، خوشبختی و سلامت روح و روان او نقش به سزایی دارد. پس باید در نظر داشت که محیط خانواده هواره باید صلابت، سلامت و امنیت داشته باشد تا فرزندان بتوانند با اتکا به این موارد پرورش بیابند. تصور اینکه فرزند یک خانواده به یک فرد توانمند و با اعتماد به نفس و خوشحال تبدیل شده، در مسیر زندگی اش همواره اصول اخلاقی را رعایت می کند و دائما به دنبال تعالی و رشد بیشتر است و نیز توانایی برطرف کردن بسیاری از مشکلات را دارد برای هر پدر و مادری شیرین و جذاب است.
در تربیت فرزندان، والدینی موفق بوده اند که در کنار اصول و قواعد رفتاری مناسب، علایق و سلایق فرزند را نیز محترم شمرده و از آن ها آگاه بوده است. آن ها همواره بعنوان یک حامی ارتباط خود با فرزندشان را عمیق تر و محکم تر کرده و در واقع به دنبال راهکارهای تربیتی مناسب برای فرزندشان بوده اند. بعنوان مثال برخی از اقداماتی که شاغلین و کارمندان در نحوه تربیت فرزندان می توانند انجام دهند و نتایج خوبی بگیرند در ذیل اشاره شده است.
- داشتن ثبات در عمل و تصمیم گیری یکی از مواردیست که می تواند نقش قابل توجهی در تربیت فرزند داشته باشد؛ هنگامی که در انجام وظایف و تصمیمات راسخ و قاطع باشید می توانید الگوی رفتاری خوبی را در ذهن خانواده خود پیاده کنید.
- نشان بدهید که همواره برای امنیت، سلامتی و خوشحالی خانواده و فرزندانتان تلاش می کنید و این مسائل بریتان اهمیت دارد.
- بعد از کسب موفقیت و تجربه در موضوعات مختلف با فرزندان و خانواده صحبت کرده و به آن ها بفهمانید که آنان نیز در این موفقیت سهیم هستند تا بدین طریق احساس با ارزش بودن کنند.
- در هنگام عصبانیت از اقدامات عجولانه و تصمیمات نادرست جلوگیری کنید و کلیه اقدامات را به زمانی که در آرامش کامل به سر می برید موکول نمایید.
- برای فرزندان زمان کافی اختصاص داده و حرف هایشان را بشنوید و به آن ها بفهمانید که همواره در کنارشان هستید.
- صبور باشید و در مواجهه با شرایط وخیم و بحرانی بهترین تصمیم را اتخاذ کنید. فرزندان هرگز دوست ندارند عدم موفقیت والدینشان را ببینند.
با ما همراه شوید تا در ادامه این مطلب به راهکارهای توسعه فردی و روش های مناسب تربیت فرزندان بپردازیم و بدانیم انجام چه اقداماتی سبب رشد بیشتر فرزندمان می شود.
- میزان اعتماد و عزت نفس فرزندتان را تقویت کنید
زمانی که فرزندانتان موفقیتی بدست می آورند علاقه مندند که از طرف پدر و مادرشان تشویق شوند و مورد توجه قرار گیرند. والدین با توجه به فرزندان و کارهایی که انجام می دهند حس غرور آنها را برانگیخته می کنند و آن ها را به سمت جلو حرکت می دهند. برای اینکه حس اعتماد به نفس فرزند افزایش یابد اجازه بدهید بسیاری از کارهایی که علاقه دارد را شخصا انجام دهد تا علاوه بر یادگیری، حس استقلال درونی او نیز تقویت شود. هرگز به تحقر فرزند نپردازید و از قیاس او با دیگران جلوگیری کنید. این اظهارنظرهای نامطلوب قطعا حس بی ارزشی کودک را بیدار می کند. در مواقعی که اشتباهی از کودکتان سر می زند دلسوزانه رفتار کرده و به او بفهمانید که همه دچار اشتباه می شوند و راه جبران خطا را به او بیاموزید. سعی کنید همواره او را مورد تشویق قرار داده و بر حسب رفتارهای خوب و مثبت به او پاداش بدهید.
- نظم و انضباط را به فرزندتان بیاموزید
نظم و انضباط رفتاری را در اولویت قرار دهید. به فرزندانتان بیاموزید که هر کاری را باید سر وقت خود انجام دهند و تعلل در امور شایسته نیست. به آن ها یاد بدهید که برای قوانین در نظر گرفته شده احترام قائل باشند و لازم است که از این قوانین پیروی کنند. وجود نظم و دیسیپلین رفتاری باعث می شود که کودکان از سن کم در انجام کارهایشان منظم بار آمده و یاد بگیرند که در چه وقت چه کاری را انجام دهند و در کدام زمان محدودیت وجود دارد. بدین طریق می توان از بروز حالت دیکتاتوری در فرزند جلوگیری کرد.
- زمان بیشتری را برای فرزند اختصاص دهید
شاغلین و کارمندان به دلیل شرایط شغلی اغلب اوقات کمی را با خانواده و فرزند سپری می کنند. اما می توان در بسیاری از موارد به جای در نظر گرفتن کمیت زمانی، به کیفیت توجه کرد. مثلا طوری برنامه ریزی نمود که در همان مدت زمان اندک بهترین و بیشترین استفاده را برای خوشحالی خانواده و فرزندان در نظر گرفت. اقداماتی مانند پیک نیک های آخر هفته، دیدن یک فیلم در سینما، رفتن به شهربازی، گذراندن یک شب در رستوران برای صرف غذا، سر زدن به فامیل و … می توانند تاثیر زیادی در روحیه والدین و فرزندان داشته باشد. منظور از این اقدامات توجه بیشتر به کودک است تا بدین طریق کودک بداند که در کانون توجه است و پدر و مادرش در کنار او می باشند. این رفتارها موجب می شود که کودک از بدرفتاری های حاصل از بی توجهی دور شده و احساس خوشحالی و غرور کند.
- الگوی مناسبی برای فرزند خود باشید
کودکان آیینه تمام نمای والدین خود می باشند. به طوری که همه رفتارهای پدر و مادر را زیر نظر گرفته و الگوبرداری می کنند. والدینی که در محیط خانه صداقت دارند و در برابر یکدیگر رفتار مناسبی از خود نشان می دهند مطمئنا این خصوصیات را به فرزند خود نیز منتقل می کنند. همواره موضوعاتی نظیر احترام، محبت، صداقت، مهربانی، صبوری، از خودگذشتگی را سرلوحه کار خود قرار بدهید تا به مرور ببینید که فرزندتان نیز این ویژگی ها را از شما یاد گرفته و آن را در زندگی شخصی خود اجرا می کند.
- خلاقیت و استعداد او را در نظر بگیرید
سعی کنید با توجه به کارهایی که فرزندتان در طول روز انجام می دهد استعدادهای او را کشف کنید و برای شکوفا شدن هرچه بیشتر آن تلاش کنید. اگر متوجه شده اید که فرزندتان به انجام برخی از کارها علاقه مند است او را محدود نکرده و تلاش کنید بستر مناسبی را جهت انجام آن فعالیت برای او ایجاد کنید. توانایی حل مشکلات و مسائل را در او پرورش دهید و به او یاد بدهید که برخی اوقات حل مشکلات آسان نبوده و نیازمند صبر و ابتکار بیشتری است. بدین طریق با گذشت زمان کودک توانایی بیشتری را در انجام مسئولیت هایش یاد گرفته و برای حل مشکلات به ارائه راه حل می پردازد.
- هدف گذاری و آینده نگری را به آن ها یاد دهید
به فرزندتان آموزش دهید که برای خود اهداف کوتاه مدت و بلند مدت ترسیم کند. به او یاد دهید که برای رسیدن به موفقیت باید با داشتن استمرار و پشتکار اهداف خود را دنبال کند. مثلا اگر فرزند شما علاقه مند بود که در آینده شغلی مشابه شغل شما داشته باشد به او آموزش دهید که چه اقداماتی را باید انجام دهد تا به هدفش برسد. برنامه ریزی و هدف گذاری در زندگی کودک سبب افزیش میزان انگیزه در او شده و باعث می شود که کودک با میل بیشتری به علایق و توانایی هایی که دارد بپردزاد. هدفمند کردن سرگرمی ها و مهارت های کودک مطمئنا در آینده سبب موفقیت بیشتر او خواهد شد.
- به فرزند بیاموزید که اراده و تصمیم گیری قوی داشته باشد
فرزندان باید بیاموزند که در وهله اول تصمیم درست را اتخاذ کنند و سپس در مورد تصمیمشان مصمم باشند و با اراده کامل نسبت به انجام آن اقدام کنند. به عنوان مثال بین دو راهی درس خواندن و بازی کردن، باید به آن ها آموزش دهید که قدرت تصمیم گیری داشته باشند و برای موفقیت و آینده شان نیاز است که با ارده کامل به درس خواندن بپردازند تا بدین صورت بتوانند به آرزوها و آن چیزی که دوست دارند برسند. داشتن اراده به آنها کمک می کند تا به فردی عملگرا تبدیل شده و در مسائلی که با آن روبه رو می شوند قدرت تصمیم گیری داشته باشند و با سنجش گزینه های موجود آگاهانه به انتخاب بپردازند.
