تعریف بیماری مقاربتی
بیماری های جنسی یا بیماری های مقاربتی به بیماری هایی گفته می شود که به وسیله رابطه جنسی و برقراری سکس از فردی به فرد دیگر منتقل می گردد. سرعت انتقال این بیماری زیاد می باشد و می تواند زمینه ساز بروز مشکلات فراوانی برای افراد شود. بیماری مقاربتی (Sexually transmitted disease) که به اختصار به آن STD می گویند از طریق روابط واژینال، آنال(مقعدی) و اورال (دهانی) منتقل می شود و در صورتی که افراد بهداشت روابط جنسی را رعایت کنند ریسک انتقال این نوع بیماری به شدت کاهش می یابد. طبق برآوردهای سازمان بهداشت جهانی، بیماری های جنسی در سرتاسر جهان در حال افزایش است. برای پیشگیری از این بیماری ها، شناخت و دانش کافی در مورد روش های انتقال، راه کارهای پیشگیری و روش های درمانی می تواند کمک کننده باشد. وخامت و شدت این نوع بیماری به نوع بیماری و مدت زمان ابتلا بستگی دارد. مثلا برخی از بیماری های جنسی خوش خیم محسوب شده و قابل درمان می باشد؛ برخی دیگر نیز بدخیم بوده و عوارض غیرقابل جبرانی را برای فرد به همراه خواهد داشت. بیماری مقاربتی با نام عفونت مقاربتی نیز شناخته می شود. برخی از این عفونت ها بسیار خطرناک بوده تا جایی که ممکن است سبب مرگ انسان بشوند. مهمترین مشخصه های این بیماری، سوزش، ترشحات ناحیه تناسلی و خارش می باشد. برخی از آن ها نیز ممکن است بدون علامت باشند.
برای اطمینان از عدم ابتلا به بیماری های مقاربتی بهتر است افرادی که به صورت منظم رابطه جنسی دارند به مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری های جنسی مراجعه کرده و تست های غربالگری و آزمایشات مربوط به بیماری های جنسی را انجام بدهد. طبق تحقیقات صورت گرفته تخمین زده شده است که به طور میانگین، سالانه 375 میلیون نفر به بیماری های مقاربتی مبتلا شده که این آمار در بین افراد 15 تا 26 ساله بیشتر دیده می شود.
بیشتر بخوانید: نارضایتی جنسی و علت های آن
علت و راه های عفونت مقاربتی
آلوده شدن بدن و نفوذ باکتری، ویروس و انگل به بدن زمینه ساز ایجاد بیماری های مقاربتی می گردد؛ همانطور که گفته شد شایع ترین راه انتقال بیماری مقاربتی با داشتن روابط جنسی واژینال، مقعدی و دهانی است که این میکروارگانیسم ها از طریق مایع منی، خون، ادرار، بزاق و انواع مخاط های دیگر منتقل می شوند.
علاوه بر روش انتقال از طریق رابطه جنسی، در برخی از بیماری ها همانند تریکومونیازیس، انتقال بیماری می تواند از طریق تماس با وسایل شخصی مانند لباس زیر مرطوب و وسایل مورد استفاده مشترک مانند حوله و تیغ و ژیلت انجام شود.
به طور کلی موارد زیر مهمترین راه های انتقال بیماری های جنسی را نشان می دهد:
- داشتن ارتباط جنسی با افرادی که شرکای جنسی متعددی دارند
- روابط جنسی محافظت نشده و دخول بدون کاندوم
- استفاده نادرست، غیر مداوم و یا چند باره از کاندوم
- داشتن رابطه جنسی دهانی بعد از خروج آلت تناسلی از مقعد یا واژن
- سابقه بیماری جنسی قبلی که مجددا عود کرده باشد.
- استفاده از سوزن های مشترک توسط افرادی که اعتیاد داشته و از طریق روابط جنسی باعث انتقال بیماری به دیگران می شوند.
- بارداری و انتقال از مادر به نوزاد
علائم و نشانه های بیماری مقاربتی
نشانه‌های بیماری‌های مقاربتی ممکن است در فرد مبتلا مشهود نبوده و علائم کافی و واضحی نداشته باشد ولی همچنان یک ناقل محسوب شده و مستعد انتقال بیماری به فرد دیگر است. بطور کلی علائم بیماری های مقاربتی بر اساس انواع بیماری ها با یکدیگر متفاوت بوده و به شکل های مختلف بروز می کند. توجه به نشانه‌های بیماری از مهمترین اقدامات برای تشخیص بیماری های مقاربتی است. متخصص و پزشک برای تشخیص بیماری مقاربتی که در مراحل اولیه بوده و نشانه های بالینی کافی ندارد از تست های تشخیصی و آزمایش های مقاربتی مانند نمونه گیری ادرار، خون و تست زخم استفاده می کند. در ادامه مهمترین علائم بیماری های مقاربتی در مردان و زنان را رصد خواهیم کرد.
علائم بیماری مقاربتی مردانه
بیماری های مقاربتی مربوط به مردان که دستگاه تناسلی مردانه را تحت تاثیر قرار می دهد می تواند شامل موارد زیر باشد:
درد در هنگام انجام دخول و رابطه جنسی
درد در ناحیه بیضه ها
زخم و بثورات جلدی در ناحیه آلت و کل دستگاه تناسلی
ترشح یا خونریزی غیر عادی از آلت مردانه
ادرار دردناک یا سوزش
تب
راش روی تنه، دست ها یا پاها
علائم بیماری مقاربتی زنانه
بیماری های مقاربتی مربوط به زنان که دستگاه تناسلی زنانه را تحت تاثیر قرار می دهد می تواند شامل موارد زیر باشد:
تجربه درد در هنگام برقراری رابطه جنسی
زخم یا برجستگی و یا بثورات در ناحیه تناسلی
خارش واژن و مدخل ورودی آلت زنانه
ترشحات غیر عادی یا خونریزی از واژن
ادرار دردناک یا سوزش
بوی بد واژن
دردناک شدن غدد لنفاوی و متورم شدن آن به ویژه در کشاله ران
دردهای زیر شکمی
تب
راش پوستی روی تنه، دست ها یا پاها
در رابطه با فواید و عوارض رابطه جنسی بیشتر بخوانید.
انواع بیماری‌های مقاربتی
عفونت های متفاوتی از طریق رابطه جنسی از فردی به فرد دیگر انتقال می یابد که شایع ترین آن ها موارد زیر می باشد.
هپاتیت B
هپاتیت بیماری است که سبب آسیب و التهاب در کبد می شود. این بیماری توسط نوعی ویروس ایجاد می شود که اغلب در خون، مایع منی و شیر مادر سرایت پذیر است. این ویروس در افرادی که روابط جنسی محافظت نشده دارند به راحتی قابل انتقال می باشد. نشانه های این ویروس تا سال ها ممکن است به صورت مخفی در بدن وجود داشته باشد و فرد از آن مطلع نگردد. نشانه های هپاتیت به طور کلی به صورت زیر است.
حالت تهوع و استفراغ
زردی چشم یا پوست
درد های شکمی
ادرار تیره
خستگی و بی حالی
کاهش اشتها و کاهش وزن
ایدز
عامل بیماری ایدز ویروسی به نام ویروس HIV می باشد. ایدز از طرق مختلفی مانند رابطه جنسی، سوزن آلوده به خون، تماس با پوست زخم شده و خون آلوده به ویروس منتقل می شود. ایدز سبب آسیب به سیستم ایمنی بدن شده و ابتلا به سایر بیماری ها از جمله سرطان را افزایش می دهد.
علائم اولیه بیماری ایدز که به آنفولانزا شباهت دارد شامل موارد زیر است:
گلودرد
تب و لرز
تورم غدد لنفاوی
حالت تهوع
بثورات جلدی و مشکلات پوستی
خستگی و بی حالی
تبخال دستگاه تناسلی
یکی دیگر از بیماری های مقاربتی تبخال دستگاه تناسلی می باشد که به اختصار HSV گفته می شود و از طریق زخم روی پوست سرایت پذیر می باشد. این بیماری در مراحل اولیه دارای علائم نمی باشد و ممکن است فرد متوجه این موضوع نشود. HSV ممکن است به وسیله تبخال دهانی که بر اثر سرماخوردگی ایجاد شده در هنگام رابطه جنسی اورال به آل تناسلی شخص دیگر منتقل گردد. علائم بیماری تبخال تناسلی می تواند شامل موارد زیر باشد.
ادرار دردناک و با سوزش
ایجاد تاول و زخم در مقعد یا ناحیه تناسلی
درد و خارش ناحیه‌ی تناسلی، کشاله ران و باسن
متورم شدن غدد لنفاوی
زگیل تناسلی یا پاپیلومای انسانی (HPV)
زگیل تناسلی یا HPV یکی از انواع بیماری‌های مقاربتی است که نشانه های اولیه بسیار کمی دارد و در صورتی که درمان نگردد ممکن است باعث بروز بیماری های غیرقابل علاج شود. مثلا در بانوان در صورت عدم درمان، سرطان سرویکس یا دهانه رحم را در پیش دارد. نشانه‌های زگیل تناسلی شامل موارد زیر است
بروز بثورات جلدی و زخم های کوچک
ایجاد تورم در ناحیه‌ی تناسلی
مقاربت دردناک همراه با خونریزی
خارش و درد در ناحیه تناسلی
سیفلیس
بیماری سیفلیس بیماری مقاربتی است که از یک عفونت باکتریایی حاصل می شود. این بیماری باعث درگیر شدن قسمت های مختلف بدن نظیر دستگاه تناسلی، مخاط دهان و قلب و ریه می شود. سیفلیس از یک زخم کوچک آغاز شده و شروع به پیشرفت می کند. فرد مبتلا به سیفلیس در صورت عدم درمان این بیماری با عوارض جدی همچون کوری، فلجی، از بین رفتن هوشیاری، زوال عقل، تغییرات خلق و خو و اختلال در اندام های حرکتی مواجه خواهد شد. مهمترین علائم سیفلیس شامل موارد زیر است.
تب و لرز
متورم شدن غدد لنفاوی
بثورات پوستی بر روی پوست دست و پا
خارش شدید پوست
خستگی و بی رمقی در طول روز
سوزاک
سوزاک که علائم آن معمولا در طی 10 روز آشکار می شود یک نوع بیماری باکتریایی است که می تواند باعث آلودگی دستگاه تناسلی، مقعد و حتی چشم و دهان شود. در پاره ای از موارد سوزاک از خود علامتی نشان نمی دهد و مدت ها در بدن فرد به صورت پنهان باقی می ماند. سوزاک دارای علائم زیر می باشد.
اختلال در عملکرد و حرکات روده
خارش در ناحیه مقعد
ترشحات آلت تناسلی و یا خونریزی از آلت
ادرار دردناک و یا سوزش هنگام دفع ادرار
تورم در ناحیه بیضه ها
اختلال در عادت ماهیانه خانم ها و جلوگیری از خونریزی ماهیانه
تریکومونیازیس
تریکوموناس انگلی است که عامل بیماری تریکومونیازیس می باشد و از طریق روابط جنسی منتقل می گردد. بیماری تریکومونیازیس ممکن است بعد از گذشت مدتی از ورود به بدن علائم خود را آشکار کند. این بیماری دارای نشانه هایی است که در ذیل به آن اشاره شده است.
خارش و سوزش درون واژن
بوی بد واژن
درد و خارش در آلت تناسلی مردان
ترشحات از آلت تناسلی مردان
افزایش میزان درد هنگام رابطه جنسی
سوزش و ادرار دردناک
شپش عانه
انگل عامل اصلی ایجاد بیماری مقاربتی شپش عانه می باشد. این نوع انگل با اتصال به موهای زائد ناحیه تناسلی و یا اتصال به موهای ریش و سیبیل و ابرو باعث خارش این نواحی می گردد. این انگل قابل مشاهده نمی باشد. راه های انتقال این بیماری علاوه بر ارتباط جنسی، از طریق تماس پوست آلوده به شپش و وسایل مرطوب مانند حوله خیس هم می باشد. تخم گذاری این شپش ها در ناحیه شرمگاهی و ریشه موهای آلت می تواند قابل مشاهده باشد. شپش عانه به راحتی از طریق ارتباط پوست با پوست، لباس و حوله اشتراکی قابلیت سرایت دارد. از مهمترین نشانه های بیماری مقاربتی شپش عانه می توان به موارد زیر اشاره کرد.
تب
عدم انرژی کافی در بدن
خارش مقعد و آلت تناسلی
ایجاد شدن برجستگی هایی به رنگ صورتی و قرمز در مقعد و اطراف دستگاه تناسلی
کلامیدیا
یکی از مهمترین بیماری های مقاربتی بیماری کلامیدیا است که عامل ایجاد کننده آن نوعی باکتری می باشد. بیماری کلامیدیا نیز مانند اکثر بیماری های جنسی نشانه خاصی ندارد و بعد از گذر مدت زمان قابل توجهی نشانه های آن پدیدار می شود. این بیماری به وسیله رابطه جنسی واژینال، مقعدی و دهانی قابل سرایت است. در صورت عدم درمان، کلامیدیا می تواند باعث کوری و فلجی نیز بشود و در نوزادانی مه کلامیدیا از مادرشان سرایت کرده است می تواند پنومونی ایجاد کند. به صورت کلی مهمترین نشانه های بیماری مقاربتی کلامیدیا شامل موارد زیر می باشد.
ادرار دردناک و سوزش هنگام تخلیه ادرار
عفونت های ادراری
عفونت پروستات
عفونت بیضه
احساس درد در هنگام برقراری رابطه جنسی
ترشحات غلیظ و بدبو از آلت تناسلی مردانه یا زنانه
درد در قسمت شکم و دیافراگم
ناباروری
درد در ناحیه رکتوم و خونریزی از این ناحیه
گال
عامل بیماری گال بعنوان یک بیماری مقاربتی پوستی نوعی کنه ریز است. این کنه با تخم گذاری در پوست انسان و سپس از طریق تماس جنسی از یک فرد به فرد دیگر منتقل می شود. علائم این بیماری به صورت زیر می باشد.
خارش شدید در پوست بدن
تشکیل شدن بثورات جلدی در ناحیه تناسلی و یا پوست سایر اعضای بدن
بیماری های مقاربتی دیگری که شیوع کمتری دارند عبارتند از:
مولوسکوم کانتوژیوزوم (زگیل آبکی)
شانکروئید
لنفوگرانولوما ونروم
گرانولوم مغبنی (اینگوینال)
بیشتر بخوانید: ارگاسم و اوج لذت جنسی
راه‌های درمان بیماری‌های مقاربتی
درمان بیماری های مقاربتی روش های متفاوتی داشته و هر بیماری به نسبت عامل بیماری زا دارای قواعد و درمان خاص خود می باشد. علاوه بر آن محرز شدن شدت و نوع نشانه ها و نیز زمان درگیری با بیماری نیز در نوع درمان و تجویز توسط پزشک بسیار موثر می باشد. در ادامه برخی از شیوه های درمانی بیماری های مقاربتی را متذکر خواهیم شد.
- درمان بیماری مقاربتی ویروسی
درمان بیماری‌های ویروسی مقاربتی همانند ایدز از پیچیدگی های خاص خود برخوردار می باشد. بیماری ایدز که منشا ویروسی دارد اگر در همان اوایل بیماری مورد معالجه و درمان قرار گیرد می توان از پیشرفت آن جلوگیری نمود. اما در حالت کلی برای بیماری های مقاربتی با منشا ویروس هنوز درمان خاصی ارائه نشده است. برخی از بیماری های ویروسی نیز با گذشت زمان و خود به خود از بین می روند.
- درمان بیماری مقاربتی باکتریایی
بیماری‌هایی با منشا باکتریایی نیز به وسیله مصرف آنتی‌بیوتیک های مختلف درمان می گردند. لذا تا حصول نتیجه و بهبودی کامل بهتر است از قطع شدن دارو جلوگیری کرد. تکمیل طول دوره درمان در نتیجه گیری کامل و رفع بیماری های باکتریایی واجب است.
- درمان بیماری مقاربتی انگلی
دسته بیماری های مقاربتی که به وسیله انگل ایجاد و یا سرایت می پذیرند با مصرف انواع داروهای موضعی و خوراکی قابل رفع شدن است.
